Het museum is gevestigd in het sfeervolle vroegere woonhuis van baron Van Westreenen van Tiellandt (1783-1848) en richt zich op het geschreven en gedrukte boek in het heden en verleden. De uiterlijke vorm en de ontwikkeling van de vormgeving van boeken staan daarbij centraal. Het museum organiseert circa vier maal per jaar tijdelijke tentoonstellingen over zowel het oude als het moderne boek.
Boekgeschiedenis vanaf de zesde eeuw
Het museum beheert een uitgelezen verzameling boeken uit alle perioden van de westerse boekgeschiedenis. Allereerst zijn dat middeleeuwse handschriften die nog geheel met de hand geschreven en verlucht zijn. De ontwikkeling van het schrift, de lay-out en de versiering van handschriften is in vogelvlucht te volgen in de sfeervolle boekzaal waar een selectie van deze pronkstukken is te zien.
De boekzaal is een uniek voorbeeld van 19de eeuwse museuminrichting en is nog geheel in deze stijl bewaard gebleven. Naast de middeleeuwse handschriften zijn hier voorbeelden te vinden van de oudste vormen van het gedrukte boek, de zogenaamde incunabelen.
Het huis van een verzamelaar
De naam Meermanno-Westreenianum herinnert aan twee personen die aan de wieg hebben gestaan van dit museum. De belangrijkste is Baron W.H.J.van Westreenen van Tiellandt (1783-1848) die in dit huis, waar hij woonde, een uitgebreide boekenverzameling bijeenbracht. Zijn achterneef en belangrijke inspirator, Johan Meerman (1751-1815), bezat eveneens een indrukwekkende boekencollectie, waarvan een deel uiteindelijk ook werd opgenomen in de collectie van Van Westreenen. Na de dood van Van Westreenen vielen huis en gehele collectie toe aan de staat. In 1852 werd het huis opengesteld als museum.
Van Westreenen was een typische 19de eeuwse verzamelaar die grote belangstelling had voor de geschiedenis van de oude culturen. Hij verzamelde niet alleen boeken maar ook voorwerpen uit onder andere de Griekse, Romeinse en Egyptische oudheid. Hij wist daarbij bijzondere stukken te bemachtigen. Bovendien zijn er onder meer familieportretten en souvenirs van zijn reizen in het museum te vinden.
Moderne boeken
In aansluiting op de collectie van Van Westreenen verzamelt het museum actief boeken uit de periode van 1850 tot heden. De vorm en de vormgeving van boeken zijn daarbij nog steeds het uitgangspunt. In de vaste presentatie ’Van lood tot led’ toont het museum de ontwikkeling van het moderne boek en worden wisselende selecties getoond uit Meermanno’s rijke moderne collectie. Tevens heeft het museum een vaste presentatie gewijd aan bijzondere boekvormen. Belangrijk onderdeel hiervan is de Bibliotheca Thurkowiana Minor, een miniatuurbibliotheek met 1515 miniboekjes. Exlibris, de gedrukte eigendomsmerken voor boeken, worden regelmatig getoond in kleine wisselende presentaties. Het museum beheert de grootste collectie exlibris in Nederland.
