Geschiedenis van het pand

Na een ingrijpende verbouwing opent op 7 oktober 1852 Museum Meermanno-Westreenianum aan de Prinsessegracht in Den Haag, huisnummer 30. Ruim 170 jaar later is het museum uitgegroeid tot wat Huis van het boek nu is: een plek waar de culturele, esthetische en maatschappelijke waarde van het boek wordt gevierd.

In 1852 is het pand al bijna 150 jaar oud: in 1712 wordt het ‘voltimmerd’ door bouwer en eigenaar Jacob van Dijk. Vanaf 1795 komt de latere baron Willem Hendrik Jacob van Westreenen er te wonen. Als kind begint Van Westreenen al met verzamelen. In de eerste plaats richt hij zich op boeken, maar hier blijft het niet bij. Hij verzamelt ook fanatiek oudheden, beeldhouwwerken, schilderijen, munten, curiosa en meer. In 1848 overlijdt Van Westreenen. Het huis – inclusief zijn collecties – laat hij na aan de Staat der Nederlanden. Na zijn dood wordt het woonhuis tot museum verbouwd. In de salons op de begane grond worden plafondhoge boekenkasten geplaatst. Op de eerste verdieping worden de drie voorzalen samengevoegd tot een typisch 19de-eeuwse museumzaal, naar ontwerp van de architect J. Craner.

Iets meer dan een eeuw later, in 1960, opent in Museum Meermanno-Westreenianium officieel het nationale Museum van het Boek, met als hoofdtaak de geschiedenis van het boek te laten zien. Op deze manier kan de collectie van de baron Van Westreenen actief aangevuld worden met aankopen. Aan het eind van de jaren ‘90 wordt het museum ook ruimtelijk uitgebreid: Prinsessegracht nummer 31 wordt gekocht en het museum krijgt dus een heel extra pand tot zijn beschikking.

Als je nu Prinsessegracht nummer 30 betreedt en begint te dwalen door de vele ruimtes, zijn de verschillende fasen uit de geschiedenis van het pand goed zichtbaar. Je komt 18de-eeuws behang en meubelstukken tegen uit het woonhuis, originele 19de-eeuwse museumzalen, een 20ste-eeuwse miniatuurbibliotheek, en hedendaagse vormgeving. Als Rijksmonument heeft de Prinsessegracht nummer 30 een bijzondere status. Het museum beheert en onderhoudt het pand zelf, en het huis wordt in zekere zin behandeld als onderdeel van de collectie.

Bron: D. Van Velden, De geschiedenis van het huis Prinsessegracht 30 en omgeving, Staatsuitgeverij, Den Haag, 1972

Beoogde plattegrond Museum Meermanno, rond 1851, coll. Huis van het boek