Vrijdenker Coornhert in Huis van het boek
Geweest | 18 juli 2022 - 23 oktober 2022

Huis van het boek toont van 18 juli t/m 23 oktober 2022 een selectie bijzondere boeken rond het thema ‘Vrijdenkers’. Naar aanleiding van het feit dat Dirck Volckertszoon Coornhert (1522-1590) 500 jaar geleden werd geboren, heeft historicus en Coornhertkenner Paul Abels een selectie gemaakt. Waarschijnlijk is er in de Nederlandse geschiedenis geen andere persoon geweest, die zo consequent het vrije denken heeft bepleit. In de kleine tentoonstelling in de 19de-eeuwse Boekzaal toont het museum werk van hem, andere vrijdenkers en inspiratiebronnen. De ruim dertig werken zijn afkomstig uit de verzameling van de stichter van het museum, baron van Westreenen. Hij verzamelde vooral boeken met een historische waarde en niet specifiek werk van vrijdenkers. Toch was het voor Paul Abels goed mogelijk een mooie selectie uit de museumcollectie te maken.
Multi-talent en dwarsdenker
Coornhert was een multi-talent, die zijn gaven gebruikte om zijn boodschap over het voetlicht te brengen. Hij kon graveren als de beste, schreef boeken, traktaten, liederen en toneelstukken en richtte in Haarlem met enkele partners een eigen drukkerij op. Ook was hij een gevreesd dwarsdenker, die steeds weer het debat zocht. Naast vrienden en bewonderaars had hij daarom ook vijanden en moest hij tot drie keer toe het land ontvluchten.
Coornhert en andere vrijdenkers
Coornhert was in de vroegmoderne tijd (eind 15de tot begin 19de eeuw) niet de enige vrijdenker. Het onaangepaste woord werd ook verspreid door anderen. De Republiek (eind 16de tot eind 18de eeuw) bood daarvoor ruimte. Al kreeg menig heterodox schrijver – of zijn drukker - van tijd tot tijd ook te maken met justitieel ingrijpen. Het meest zichtbaar is dit ingrijpen in Adriaen Koerbaghs Een ligt schijnende in duystere plaatsen, waarvan het museum twee exemplaren bezit. Vrijdenken was - en is nog steeds - niet zonder risico, maar legt vaak wel de basis voor het aanpakken van misstanden en het doorbreken van taboes.
750 jaar Gouda en 500 jaar Coornhert
In het kader van de viering van 750 jaar stadsrechten van Gouda besteedt de stad ook aandacht aan de herdenking van 500 jaar Coornhert (https://www.coornhertstichting...). Huis van het boek sluit met deze tentoonstelling aan bij deze herdenking. Coornhert500-jaar zal op zijn sterfdag 29 oktober 2022 worden afgesloten met een grote Coornhertherdenking in de Sint-Janskerk, de plek waar hij ook begraven is en waar Glas 1 kleurrijk en indringend uitdrukking geeft aan zijn voornaamste boodschap: de Vrijheid van Consciëntie.